TechMod :  Banden
Eugène van der Meer, Bemmel

Diagonaal vs. radiaal
Naast de indeling naar type band (sport, toer, custom, all-/off-road) is het belangrijkste onderscheid of het een diagonaal of een radiaal band is. Zolang er al motorbanden bestaan bestaat de diagonaal band, de moeder van alle motorbanden dus eigenlijk. Zijn naam dankt hij aan het patroon van de onderhuidse constructie, dat het karkas heet. Dit karkas is opgebouwd uit meerdere lagen (meestal kunststof) materiaal dat op een bepaalde manier geweven is. Bij een diagonaal band liggen die lagen kruiselings op de rijrichting en op elkaar. Eén zo'n laag materiaal wordt een koordlaag genoemd en geeft de band zijn draagvermogen. Dus hoe meer lagen hoe meer de band aan kan. De nadelen van de diagonaal band zijn dat als de band wordt ingedrukt de koordlagen over elkaar bewegen met de daarbij behorende (ongewenste) wrijving en dat het loopvlak relatief weinig stevigheid heeft.

De radiaalband, die voor de autowereld al sinds eind jaren '40 gemeengoed is, heeft nog geen 20 jaar geleden zijn intrede in de motorwereld gedaan. Zijn naam is te danken aan het haaks op de rijrichting liggen van de draden in het karkas waardoor ze elkaar dus niet meer kruisen. Hierdoor heb je dus minder warmteontwikkeling omdat de lagen niet meer over elkaar schuiven. Om deze constructie meer stevigheid te geven wordt er om het karkas een gordel van een of meerdere lagen om het loopvlak gelegd. De wrijving door de lagen blijft dus beperkt tot het loopvlak. Je kunt een diagonaalband ook wel van gordels voorzien, de zogenaamde gordelband, maar dan blijven de wrijvingen natuurlijk bestaan. Het nadeel van deze constructie op de radiaalband is dat de zijkanten van de band, de wangen genaamd, slapper worden als ze net zo hoog zijn als die van diagonaalbanden. Dit werd opgelost toen men bredere en lagere banden ontwierp. Het grote voordeel van radialen is dat er veel minder vervorming, de zogenaamde groei van de band, optreedt waardoor je meer stabiliteit hebt.

Sinds de introductie van de radiaalband is er flink geëxperimenteerd wat diverse varianten radiaalbanden op heeft geleverd. Een van de bekendste is de nulgradengordel waarbij een gordel in de rijrichting om de band is gelegd. Deze is goed bestand tegen centrifugaalkrachten (de krachten vanuit de as van het wiel naar buiten gericht) waardoor minder groei en vervorming van het loopvlak optreedt. Het grote voordeel hiervan is een goede rechtuitstabiliteit bij hoge snelheden en verminderde slijtage.

Aanduidingen op de band
Op de zijkant van de band kom je een zee aan informatie tegen die je vanalles vertellen over het hoe en wat van het rubber dat om je velg zit. Laten we de belangrijkste eens onder de loep nemen.

Voor de afmeting- en snelheidsaanduiding op de band wordt over het algemeen de metrische variant gebruikt:

180/55 ZR17 (73W)
 180  breedte van de band in mm
  55  hoogte van de band in procenten van de breedte
  Z  snelheidscodering
 J :  tot 100 km/u
 N :  tot 140 km/u
 P :  tot 150 km/u
 S :  tot 180 km/u
 H :  tot 210 km/u
 V :  tot 240 km/u
 W :  tot 270 km/u
 Z :  boven 240 km/u
  R  bandtype
 B :  Gordelband
 R :  Radiaalband
 - :  Diagnonaalband
  17  diameter van de velg in inches (1 inch = 2,54 cm)
 73W  load/speed index

Deze laatste cijfer/letter combinatie (73W) behoeft wat extra uitleg. De Load Index geeft aan wat het maximale gewicht is dat de band mag dragen. De Speed Index geeft de maximale snelheid aan die met de band gedurende korte tijd gereden mag worden. Staat de Speed Index tussen haakjes dan geldt de aanduiding van de snelheidscodering.

 
 LOAD INDEX                                             SPEED INDEX
 LI    kg   lbs   LI    kg   lbs   LI    kg   lbs       code   km/u    mph
 36   125   276   54   212   467   72   355   783          B     50     31
 37   128   282   55   218   481   73   365   805          C     60     37
 38   132   291   56   224   494   74   375   827          D     65     40
 39   136   300   57   230   507   75   387   853          E     70     43
 40   140   309   58   236   520   76   400   882          F     80     50
 41   145   320   59   243   536   77   412   908          G     90     56
 42   150   331   60   250   551   78   425   937          J    100     62
 43   155   342   61   257   567   79   437   963          K    110     68
 44   160   353   62   265   584   80   450   992          L    120     74
 45   165   364   63   272   600   81   462  1019          M    130     81
 46   170   375   64   280   617   82   475  1047          N    140     87
 47   175   386   65   290   639   83   487  1074          P    150     93
 48   180   397   66   300   661   84   500  1102          Q    160     99
 49   185   408   67   307   677   85   515  1135          R    170    105
 50   190   419   68   315   694   86   530  1168          S    180    112
 51   195   430   69   325   716   87   545  1202          T    190    118
 52   200   441   70   335   739   88   560  1235          U    200    125
 53   206   454   71   345   761   89   580  1279          H    210    130
 V/VB    240    150
 (V)/(VB)   >240   >150
 W    270    167
 (W)  >270   >167
 ZR   >240   >150
 

Dot aanduiding
De DOT-aanduiding geeft aan dat de band voldoet aan de eisen van het Amerikaanse Department of Transport en dus op straat gebruikt mag worden. Achter de DOT-aanduiding staat een nummer dat aangeeft wanneer de band geproduceerd is. Als er 209 staat betekent dat dat de band in de 20e week van het jaar 1999 van de band is gekomen. 1989 wordt in dit geval een beetje onwaarschijnlijk aangezien een band van 12 jaar oud niet echt geschikt meer is om te gebruiken, maar om dit uit te sluiten heeft men voor de jaren 80 een vierkantje en voor de jaren 90 een driehoekje op de band erbij gezet. Wat de aanduiding voor het eerste decennium van 2000 kon ik zo 1-2-3 niet op de band vinden.

Bandencombinaties
Het combineren van verschillende merken/types is niet zo'n probleem zolang het om de juiste maat en snelheidscategorie gaat. Een ander verhaal wordt het zodra het om twee banden van een verschillend type gaat. Combinaties die niet zijn toegestaan/worden afgeraden zijn:

  • een radiaalband voor en een diagonaal- of gordelband achter
  • een gordelband voor met een diagonaalband achter
Andersom mag wel, dus een radiaal achter en een diagonaal- of gordelband voor of een gordelband voor en een diagonaal achter is dus geen probleem. Stelregel is dat op het voorwiel een "ouderwetser" type gelegd mag worden dan op het achterwiel.

Algemene tips
Nog wat algemene tips (aanvullingen zijn welkom):

  • Houd de bandenspanning in de gaten. Niet alleen voor het stuurgedrag en de grip, maar juist ook voor de slijtage.
  • In de winter hoef je je banden vaak niet bij te pompen aangezien de bedrijfstemperatuur van de band tijdens het rijden niet veel zal verschillen van die tijdens de zomer. 's Winters zal de spanning koud gemeten flink kunnen verschillen aangezien de druk 0,1 bar daalt als het 10°C kouder is.
  • Als een band niet bevalt of je iets anders wilt proberen, neem dan eens een geheel anders merk. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, banden koop je vaak niet als een pak suiker. Maar ben je niet tevreden en toch toe aan nieuw schoeisel vraag dan eens naar de ervaringen van andere gebruikers. Het veranderen van soort band (radiaal i.p.v. diagonaal) kan ook al een hoop schelen. Zo zijn er al aardig wat mensen van de standaard onder een Diversion 900 gelegde Exedra G601/G602 (diagonaal) overgestapt naar de Battlax BT-020 (radiaal) en zijn daar toch wel over te spreken.
  • Het is vaak niet verstandig om van de standaard maat af te wijken, aangezien de breedte van de band mede wordt bepaald door de breedte van de velg. Neem je dus een bredere band dan worden de hielen (de binnenste rand van de band) dichter naar elkaar toe gedrukt met een boller loopvlak als gevolg. Je mist dan dus gedeeltelijk de kwaliteiten waarmee de band ontworpen is. Je kunt zelfs te maken krijgen met een stuk wettelijke aansprakelijkheid als er iets fout gaat, dus kijk daar mee uit.
Dit is wat ik zo kon vinden over banden en wat voor ons Diversionrijders van belang en interessant is. De informatie heb ik gevonden in de Moto73 en op verscheidene pagina's op het Internet. Nog veel goede en veilige kilometers en houd het zwarte rubber onder.

Eugène van der Meer, Bemmel

Last update 24-Feb-2006